23 listopada br. Lokalna Grypa Działania Dolina Sanu przypomniała tradycje związane z Andrzejkami oraz promowała działalność LGD podczas imprezy „Andrzejki po pakoszowsku”. Impreza odbyła się w Wiejskim Domu Kultury w Pakoszówce.

Impreza spełniła następujące cele: odświeżyła zwyczaje związane z wieczorem andrzejkowym, promowała tradycyjną kuchnię oraz zintegrowała lokalnych liderów.

W wydarzeniu uczestniczyli lokalni liderzy m.in. Anna Hałas Wójt Gminy Sanok, Mieczysław Czapor Wójt Gminy Tyrawa Wołoska wraz z Radnymi oraz sołtysami obydwu gmin, Rober Pieszczoch Przewodniczący Rady Powiatu Sanockiego oraz radni powiatowi, Pani Elżbieta Cipora Rektor PWSZ w Sanoku, Dyrektorzy Gminnych Ośrodków Kultury, pracownicy samorządowi, przedstawicielki Kół Gospodyń Wiejskich. Każdy z obecnych sukcesywnie przyczynia się do realizacji zadań LGD Dolina Sanu więc spotkanie było też formą podziękowania za współpracę, wszelką pomoc i zaangażowanie.

Stare czy nowe obyczaje?- andrzejkowe tradycje. Przypomnienia uczestnikom tradycji i wierzeń związanych z dniem św. Andrzeja, zakorzenionych w ludowej tradycji dokonała Pani Aleksandra Ciupa. powracały na ziemię na początku adwentu.

Dawno temu w przedostatni dzień listopada, w przeddzień imienin Andrzeja wszystkie panny chciały się dowiedzieć o przyszłym losie. Pochodzenie tradycji wróżb andrzejkowych nie zostało dotąd wyjaśnione. Uprawiano je na terenie całej Europy podobno już w XII, ale znano je i praktykowano o wiele wcześniej. Niektórzy etnografowie wywodzą je ze starożytnej Grecji( i wiążą je z greckim źródłosłowem imienia Andrzej, andros= mężczyzna). Wiadomo, że początkowo był to wieczór wyłącznie matrymonialnych wróżb niezamężnych dziewcząt. Wróżby te traktowano bardzo poważnie i odprawiano je w odosobnieniu.

Święty Andrzej uznany jest za patrona panien chcących szybko zmienić stan cywilny. Miał on pomóc dziewczętom w odkrywaniu przyszłości. Dawniej chłopcy gromadzili się na podobne wróżby w przeddzień imienin Katarzyny, czyli 24 listopada. Jednak katarzynki były mniej atrakcyjne od dziewczęcych andrzejek i z czasem uległy zapomnieniu. Dni te miały za patronów świętych męczenników kościoła Św. Katarzyna z Aleksandrii uważana była za opiekunkę kawalerów szukających żon.

Święty Andrzej Apostoł, rybak i towarzysz Chrystusa patronuje dniom jesiennych wróżb, przypisano mu opiekę nad cnotliwymi i pobożnymi pannami na wydaniu. Dopiero później wieczór wigilii św. Andrzeja( czyli wieczór i noc z29/30 listopada) stał się przede wszystkim zabawą zarówno dla dziewcząt jak i dla chłopców. Obecnie oba obrzędy zostały połączone i są obchodzone jako andrzejki. Jest wtedy okazja, by wspólnie poznać andrzejkowe wróżby.

W całej Polsce wielką wagę przypisywano zawsze snom. Jeżeli osoba przed pójściem spać pościła przez cały dzień i modliła się do świętego Andrzeja, to w nocy z 29 na 30 listopada mógł jej się we śnie ukazać przyszły partner lub jego imię, charakterystyczny znak itp.

Dziewczęta przygotowywały bułeczki lub ciastka. Rzucały kawałki ciasta domowym zwierzętom. Ta dziewczyna, której ciasto zostało zjedzone jako pierwsze, pierwsza stanie na ślubnym kobiercu. Jeżeli ciasto zostało tylko nadgryzione, oznaczało to nieszczęśliwą miłość, a zostawienie ciasta w kącie – staropanieństwo. Innym sposobem na poznanie która dziewczyna wyjdzie za mąż była wróżba z gąsiorem. Dziewczyny ustawiały się w koło i wpuszczały do środka gąsiora z zawiązanymi oczami; ta, do której gąsior najpierw podszedł (albo skubnął) – jako pierwsza miała wyjść za mąż. Jak widać, wierzono, że zwierzęta gospodarskie mają istotne znaczenie dla przepowiadania przyszłych, intymnych związków.

Na wykrycie jakie przyszły mąż będzie miał imię było wiele sposobów. Opowiadała mi moja babcia, że tej nocy dziewczęta kładąc się spać, wkładały pod poduszkę kartki z imionami chłopów, aby rano sprawdzić, które imię pierwsze im w rękę wpadnie, to ten chłopak będzie jej mężem. Można było wyjść samotnie na rozstaje dróg i zapytać pierwszego przechodzącego tam człowieka, jak ma na imię. Przygotowywano również kluski nadziewane karteczkami z imieniem chłopca. Ta panna, której kluska pierwsza wypłynie na wierzch, może liczyć na szybki związek właśnie z tym wybrańcem. Używano również do tego obierek z jabłka. Wybierano tyle jednakowej wielkości jabłek, ile jest uczestniczek zabawy. Każda z nich, obierając jabłko, stara się uzyskać jak najdłuższą ostrużynę. Ta, która wygra, tej związek będzie trwał najdłużej. Następnie każda dziewczyna rzuca za plecy swoją ostrużynę. Jeśli ułoży się ona w jakąś literę alfabetu, będzie to pierwsza litera imienia jej przyszłego męża.

Były także wróżby z butów, ze sztachet w płocie. I oczywiście we wszystkich tych sposobach chodziło o jedno: która z dziewcząt pierwsza wyjdzie za mąż. W niektórych okolicach dziewczyny wysiewały w garnkach lub na skrawku pola ziarna lnu i konopi, które następnie zagrabiano męskimi spodniami, w nadziei, że sprowadzi to do domu kandydata na męża. W zasadzie bardziej niż wróżbę, przypomina to zaklinanie rzeczywistości.

Jeśli ucięta przez pannę w dniu świętego Andrzeja gałązka wiśni lub czereśni zakwitła w wigilię Bożego Narodzenia, dziewczyna mogła liczyć na rychłe pójście za mąż.

Popularną wróżbą andrzejkową jest lanie wosku. Ten sposób wróżenia polega na laniu (prawdziwego) wosku roztopionego w mosiężnym tyglu. Gorący wosk, (zwykle przez dziurkę od klucza), wlewa się powoli do misy z zimną wodą. Kiedy zetknie się on z powierzchnią chłodnej wody, zastyga, przyjmując rozmaite, czasem bardzo fantazyjne kształty. Ich znaczenie odczytuje się, oglądając cień, jaki, oświetlone, rzucają na ścianę. W ten sposób można było wywróżyć cień sylwetki przyszłego męża lub akcesoria związane z jego profesją. Przez wieki praktykowania tego zwyczaju ułożono wręcz cały system interpretacji uzyskanych z wosku kształtów.

„Andrzejki” to tradycja ludowa wieczoru wróżb pielęgnowana od dawnych czasów i przekazywana z pokolenia na pokolenie. Z tym dniem związane są również przysłowia ludowe dotyczące pogody, np. „Gdy Św. Andrzej ze śniegiem przybieży, sto dni śnieg na polu leży” oraz wieczoru andrzejkowego „Na Św. Andrzeja błyska pannom nadzieja”.

Wiara we wróżby i przesądy jest stara jak świat. Przy pomocy magicznych przedmiotów ludzie pragnęli poznać swoją przyszłość. Dzisiaj również wróżą sobie. Dobrze byłoby czasem wiedzieć, co zdarzy się w przyszłości-jutro, za tydzień, za rok.

Współcześnie, gdy Andrzejki obchodzone są już z reguły koedukacyjnie, spopularyzowało się wiele innych sposobów wróżenia, pomyślanych dla obu płci.

Andrzejkowe wróżby

Wróżenie przyszłości z kart

Osoba wróżąca tasuje karty od 6 do Asa. Następnie prosi osobę, której wróży o rozłożenie kart lewą ręką do siebie na trzy kupki. Wróżąca zbiera wszystkie karty, rozkłada na stole, prosi o wybranie jednej z kart i objaśnia jej znaczenie np.:
6- aby poprawić atmosferę w pracy, lepiej mniej plotkuj i mniej mów.
7- szykują się niespodzianki. Miłe lub złe. To będzie zależało od ciebie. Może ogarnąć cię nagły lęk. Nie bój się. Ciesz się tym co masz.

8- Ostatnio niezbyt dobrze ci się wiodło w pracy, ale nie poddawaj się. Koniec kłopotów już jest blisko.
9- Możesz trochę się nudzić i narzekać. Rzeczywiście te najlepsze dni masz jeszcze przed sobą. Skoncentruj się Nie zostawiaj niczego na później.
10- Karta wróży ci wiele rozrywek. Jakieś miłe spotkanie, impreza

Walet- Wejdziesz w nowe towarzystwo. Towarzystwo może być dobre ub złe. Staraj się wejść w dobre.
Dama- rok będzie bardzo pracowity, czeka cię dużo pracy

Król- Nie wywołuj niepotrzebnych spięć i nie kłóć się z koleżanką.
As- dobre pomysły i pracowitość doczekają się uznania w pracy w formie premii

Wróżba z talerzami.

Pod talerzami znajdują się ukryte wymienione niżej rekwizyty z których każdy ma swoją moc:

piórko- oznacza życie lekki i przyjemne
ziarnko pieprzu-życie pełne przygód
muszelka- życie w dalekim kraju
kamyk- życie pracowite i pożyteczne
cukierek- życie słodkie i wesołe

Wróżba z butami.

Uczestnicy zabawy zdejmują but z lewej nogi. Buty ustawiamy jeden za drugim, od najdalszego końca sali do samych drzwi; osoba, której but pierwszy przekroczy próg ma pierwszeństwo w zawarciu małżeństwa. ( Tu wersja KGW – kilka kobiet przekomarza się, która wyjdzie za mąż pierwsza, ustawiają buty, dogadując sobie nawzajem)

Kubki przyszłości.

Na stole pod plastykowymi kubkami kładziemy obrączkę i krzyżyk. Trzeci kubek pozostaje pusty. Osoba dla której się wróży wskazuje wybrany kubek. Wróżąca odwraca go i tłumaczy znaczenie wybranego przedmiotu:
Obrączka – małżeństwo w przyszłości,
Krzyż – ksiądz, zakonnica, ciągłe modlitwy,
Pusty kubek – zostaniesz starą panną lub kawalerem.

Wróżba ,,Kim będę”.

Na stole kładziemy odwrócone do stołu kartki z wypisanymi przedmiotami. Uczestnik podnosi wybraną kartkę.

Piłka – sportowiec,
Znak drogowy – kierowca,
Recepta – lekarz,
Gwóźdź – murarz,
Kwiat – ogrodnik,
Grzebień – fryzjer, itd.

Wróżba ,,Mowa kwiatów”

Uczestnicy losują kwiaty wykonane z bibuły:

Aster – uważaj, czekają cię kłopoty,
Narcyz – zakochasz się, jesteś pedantyczny i dokładny,
Nasturcja – czeka cię nowa znajomość,
Piwonia – szczęście w podróży,
Róża – szczęście w życiu, powodzenie,
Jemioła – przyjaźń, wybaczenie i zgoda,
Lilia – niewinność i samotność,
Stokrotka – dobieraj staranniej przyjaciół,
Bez – miłe towarzystwo,
Dalie – sukcesy w życiu,
Niezapominajki – będziesz tęsknić,
Goździki – zazdrość ( kwiaty w wersji nadrukowanej – podchodzimy do kilku osób z widowni)

Wróżba „Magiczne kamienie”.

Należy przygotować różnokolorowe szklane koraliki. Trzeba je rozrzucić na płaskiej powierzchni.
Pośrodku rozsypanych koralików ustawić zapaloną świecę. Gasimy światło. Uczestnicy zabawy zamykają na chwilę oczy. Po otwarciu powiek zapamiętują pierwszy koralik, na który padnie ich wzrok:
ˇ zielony – spełnienie marzeń;
ˇ szafirowy – smutek;
ˇ żółty – zazdroszczą ci;
ˇ biały – szczęście;
ˇ brązowy – pech;
ˇ niebieski – powodzenie.

Numerologia

Numerologia jest najstarszą wiedzą magiczną; z daty urodzenia można odczytać cechę charakteru (gdy data urodzenia składa się z dwóch cyfr to je sumujemy np.: 29 czyli 2+9 = 11 = 1+1 = 2)
Podaj mi dzień swojego urodzenia, a ja podam ci po obliczeniach cechy twojego charakteru:
Urodziłaś się pod cyfrą ….. , zatem według naszej wróżby jesteś:

Jedynka jest symbolem Słońca. Urodzeni pod jedynką są ambitni i pewni siebie. Są to osoby uparte, wytrwałe w dążeniu do celu, godne zaufania, ale lubiące dominować. Często są to urodzeni wodzowie. Ich kolory to: żółty, złoty, pomarańczowy. Szczęśliwy kamień – bursztyn
Dwójka jest symbolem Księżyca. Są to osoby łagodne i wrażliwe, mają wiele fantazji, są uzdolnione artystycznie. Ich szczęśliwymi kolorami są odcienie zieleni i barwy od jasnożółtej do białej. Pomyślność przynosi im perła.
Trójka jest symbolem Jowisza. Tego typu osoby są dynamiczne i godne zaufania. Są bardzo ambitne i odpowiedzialne. Ich kolory to: fiolet, wszystkie odcienie głębokiego błękitu i czerwieni. Szczęśliwy kamień to ametyst.
Czwórka jest związana z Uranem. Urodzeni pod czwórką są uparci i sentymentalni. Mają duże poczucie sprawiedliwości. Są godnymi zaufania i wiernymi przyjaciółmi. Szczęśliwe kolory: jasny błękit, odcienie szarości i szaro -srebrzystości. Kamienie: szafir i opal.
Piątka jest symbolem Merkurego. Ludzie spod znaku piątki są pogodni, impulsywni, żywotni, inteligentni, towarzyscy i wszechstronni. Ich kolor to biały i wszystkie jasne odcienie różnych barw. Kamień – diament.
Szóstka jest symbolem planety Wenus(planety miłości). Są to osoby serdeczne, spokojne, towarzyskie. Ich najszczęśliwszymi kamieniami są turkusy, a kolorami – wszystkie odcienie niebieskiego, fioletu i czerwonego.
Siódemka jest symbolem Neptuna. Są to romantyczne, niespokojne duchy, tęskniące za przygodą. Szczęśliwe kolory dla niej to wszystkie odcienie zieleni. Kamienie – opal, agat.
Ósemka jest symbolem Saturna. Ósemki są zamknięte w sobie i przez to często niedoceniane. Często, gdy stają przed trudnościami, rezygnują z działania, ale gdy uda im się przez nie przebrnąć – dochodzą do sukcesów i zaszczytów. Kolory to: ciemnozielony, ciemnoniebieski, purpurowy, czarny. Szczęśliwy kamień – granatowy szafir.
Dziewiątka jest symbolem Marsa. Dziewiątki są niezależne i pełne pasji. Natury wojowniczej; nie boją się konfliktów. Szczęśliwe kolory to wszystkie odcienie czerwieni. Kamienie – rubin, granat, koral.

a s Wróżba w ,,Imiona”.

na jednym napisane imiona chłopców
na drugim dziewczyn
na trzecim cechy osób

Podczas wróżby następuje przekłuwanie serca szpilką, a następnie odczytywanie napisu z drugiej strony serc. Trafienie w puste miejsce oznacza, że na zamążpójście trzeba jeszcze poczekać. Trafione imię może oznaczać imię przyszłej żony, męża lub osoby, którą poznamy w nadchodzącym roku. Trafiona cecha będzie oznaczała jaka będzie jej dominująca cecha charakteru.

Wróżba „kości”

Na podłodze narysowany jest okrąg, do którego wrzucamy trzy kości do gry. Jeśli choć jedna wypadnie poza okrąg, wróży to pokrzyżowanie planów. Suma liczby oczek wróży:

3 -szczęście, spełnienie marzeń
4 -kłopoty , niemiłe niespodzianki
5 -wkrótce poznasz miłość swojego życia
6 -uczucia partnera zaczynają słabnąć
7 -kłopoty w pracy
8 -słuchaj rad przyjaciół
9 -miłość, albo nowy wielbiciel
10 -złe wiadomości
11 -choroba kogoś bliskiego
12 -dobre wiadomości
13 -tęsknota, rozczarowanie
14 -pomoc kogoś wpływowego
15 -sama nic nie wskórasz, potrzebujesz sojuszników
16 -cenna znajomość z kimś wyjątkowym
17 -wygrana na loterii
18 -spełnienie wszystkich marzeń, sukcesy, pieniądze

UO czym marzysz?

Na kartkach wypisane są literki od A do O, na każdej karteczce pod daną literką kryje się jedno marzenie. Wyciągnij kartkę lewą ręką pod prawym kolanem a ja powiem ci o czym marzysz skrycie:
A. o karierze
B. o miłości
C. o przyjaźni
D. o pieniądzach
E. o zwolnieniu z zajęć
F. o wakacjach
G. o smacznej potrawie
H. o dalekich podróżach
I. nie marzysz o niczym
J. o szybkim samochodzie
K. o modnych ciuchach
L. o interesującej książce
Ł. o drogim samochodzie
M. o awansie
N. o wygranej w totolotka
O. o dużych lodach

„MAGICZNY KOLOR”

Do tej wróżby najlepsze są identycznej wielkości kolorowe koraliki albo malutkie piłeczki. Można również wyciąć 10 kółek z papieru i namalować na nich kropki.

niebieski- będziesz miał szalone powodzenie w miłości i finansach,

biały- przed Tobą wielka radość i spokojne dni,

zielony- spełniają się Twoje najskrytsze marzenia,

czerwony- przeżyjesz gorący romans,

pomarańczowy- pogodzisz się z ukochanym, albo spotkasz miłość życia

żółty- masz rywalkę w miłości, gotową na wszystko,

szary- zbliżają się kłopoty,

fioletowy- przeżyjesz duże rozczarowanie,

purpurowy- masz przed sobą obiecujące perspektywy,

czarny- czeka Cię pechowy okres w życiu.

Dmuchamy sól

Na łyżeczkę nabierz sól, przełóż ją na kartkę papieru. Pomyśl życzenie a teraz energicznie zdmuchnij sól z kartki. Jeśli ci się to uda i zdmuchniesz wszystko, życzenie się spełni.

Wirujące butelka

Uczestnicy ustawiają się kołem. W środku kręgu kładziemy butelkę, a następnie puścimy ją w ruch wirowy. Musimy w tym momencie zamknąć oczy i o czymś pomyśleć. Gdy butelka przestanie się obracać, jej szyjka wskaże tego, komu pierwszemu spełnią się marzenia.

Przysłowia mądrością narodu

Gdy wiatr od południa w wigilię Marcina, będzie na pewno lekka zima.
Od świętego Marcina(11XI) zima się zaczyna.
Od świętej Katarzyny(25XI) śnieżne pierzyny.
W święto Katarzyny są pod poduszką dziewczyny.
Święta Katarzyna adwent zwiastuje, a święty Andrzej jej poprawuje.
Gdy Andrzej się zjawi(30XI),to i zimę postawi.
W noc świętego Andrzeja pannom z wróżby nadzieja.
Noc Andrzeja świętego, przywiedzie narzeczonego.
Na świętego Andrzeja , trzeba kożucha dobrodzieja.

Dzisiaj, oczywiście, mało kto wierzy w to, co mu się wywróżyło z lania wosku, lotów jabłkowej skórki bądź wędrówek obuwia, jeśli jednak wczuć się w dawny klimat pogrążonej w mroku jesiennej nocy wsi, wnętrza chaty oświetlonego jedynie migotliwymi światłami świec i atmosfery obcowania z duchami przodków, którzy tego dnia wrócili na ziemię specjalnie po to, by pomóc nam odkryć choć odrobinę naszej przyszłości, można sobie wyobrazić emocje, jakie towarzyszyły w tamtym czasie wyglądającym momentu zamążpójścia pannom…

Całej imprezie kolorytu dodał Tabor Cygański, w który w ten wyjątkowy wieczór wcielił się zespół muzyczno- obrzędowy Pakoszowianie.

Tabory cygańskie wpisały się w historię wsi podsanockiej, a ich kultura i tradycje przeniknęły do kultury naszych okolic . Taborami podróżowała grupa Romów (Cyganów), żyjących wspólnie w wozach mieszkalnych, wspólnie wędrujących od czasu do czasu z miejsca na miejsce, koczując w sąsiedztwie miast i wsi. Do dziś znana jest i lubiana muzyka cygańska a stwierdzenie „Cyganka prawdę Ci powie” jest powszechnie znane i prawie każdy kiedyś wysłuchał cygańskiej wróżby.

Tabor cygański bawił gości przyśpiewkami cygańskimi m.in. Ach Ty Cyganko, Dziś prawdziwych Cyganów już nie ma, My Cyganie, Janeczka Cyganka, Cyganeczka Zosia.